 |
Magica quo nautis modo jam memorata frequenter
Altis obitur insula fluctibus ac nebulis,
Dura quidem undivagis appulsu littoris alnis,
Sic mira patria refert garrulitate Juë
|
| 5 |
Caelestem perhibens, montana cacumina, Matrem,
Quae flammeis intermicat nubibus aëriis.
Vasta decussato qua panditur aetheris ora
Sub axe, Quinqueverticis illa super Scopuli
Ardua, Purpurei trans et fastigia Muri,
|
| 10 |
Caelestis assurgens procul Mater ab Astriferis
Cernitur Aggeribus, quorum de margine tangas
Vel celsa mundi sidera, quae sua nobilitas,
Cum juga silvosas prolixa severaque moles
Quadragies, dein octies, mille pedum numerent.
|
| 15 |
Fabula quae fingit meditatus, collis ad austrum
Spectantis in mentem mihi venit, uti placidas
Per tenebras iterum peterem memor, auspice somno,
Saltus Juëos ac vetus, regna remota, Vuü.
Donec ego, gelidas pinnis evectus in auras,
|
| 20 |
Supervolabam Vitrei limpida stagna Lacus,
Fallax subsequebatur iter, fulgente serena
De nocte luna, lucidis umbra relata vadis
Jen ad aquas, ubi nunc etiam, clarissima quondam,
Eri Xieï sustinet putria tecta domus
|
| 25 |
Et, petulans rauco cum simia perstrepit ore,
Turbatur amnicus color, lymphaque callaina.
Continuo, sumptis regum de more cothurnis,
Gressu Xieïdae ducis factus item similis
Cana poli gradibus conscendere nubila coepi.
|
| 30 |
Exin oriri splendidi sol medio pelagi,
Atque diem per inane canens rutilumque nitorem
Auditur ipsa caelitus nuncia lucis avis.
Mille per anfractus, decies per mille viarum
Praerupta, totque scrupeis aspera limitibus
|
| 35 |
Tortilis ambigua ducet nos semita calle,
Adhuc terendum tramitis flore tegente solum.
Tum fessis ipsum silices fulcimina praebent,
Cum vesperascet. At, sonans rauca voraginibus
Ex imis, ursi fremitu, seu voce draconis
|
| 40 |
Rapax liquorum vis furit; squalet ater nemoris
Horror; inaccessi pallemus culmina montis.
Jam crassiore (vae!) minis turbinibusque globo
Cominus imbriferi densentur in agmina nimbi;
Jam summa, defluentibus fontibus in barathrum,
|
| 45 |
Saxa vaporoso (vae!) caligantur amictu.
Tumultus inde redditur terribili strepitu,
Cui reboans iterum majora per aethera longus
Commiscet ignibus fragor murmura fulmineis,
Montosique ruunt apices; vertentur et ipsi
|
| 50 |
Astralis antri cardines, ad reseranda cito
Immensi late stellantia caerula caeli,
Stridore claustrorum gravi. Pulchra micante nimis
Argento superum per templa jugatus et auro
Coruscat hinc volubilis fulgor uterque poli,
|
| 55 |
Iride cum velata humeros, equitataque ventos
Labantur augustis focis undique caelicolum
Numina. Tenta tonant jam tympana; tigrides, una
Phoenice cum multa, vagis molliter apta rotis
Volvunt praecipiti gyro sua membra (tot intus
|
| 60 |
Propinqua divabus scatent nubila, cannabia
Quot celeri mulier percurrit pectine fila.)
Repente, perculsus metu pectus, ut attonito
Immitis rigidos mihi cum tremor occupet artus,
Somno crebris lucem replens questibus excutior.
|
| 65 |
Rustica sed tantum reperitur culcita mane,
Cervical aut sudoribus roscidulum. Roseae
Quomodo labuntur ventosa per aëra nubes!
Sic ipsa vitae, jam scio, gaudia praetereunt.
Ad solem rapidis orientem defluat undis
|
| 70 |
Amnis: decem Rerum, ut reor, millia non aliter
Diffugiunt. Valeas, abeo. Sed quaeris, amice,
Quando domum tum denuo sim rediturus ego.
Gramina candidulus depascat sinite cervus
Clivumque tondat herbidum. Me modo abhinc rapio:
|
| 75 |
Ad montem celebrem laxatis liber habenis
Curram. Anne demissis, miser, visibus ante procos
Ipse potestatem venerabor, et aurea sceptra,
Frontem colorans simplicem, sive tegens animum?
|
|
Illic, siderei summum prope culmen Olympi,
fulgida flammigeris radiis apud atria diuum,
astriferas aedes, immensaque lumine templa,
semper aluntur ubi sine corpore semina rerum
|
| 5 |
perpetuam celsae per opem rationis, et artem,
ad superos, ipsa Iouis omnipotentis in arce,
qua coit aetherius, caelo uenerante, senatus,
illa suo splendore micant, pia numina, fata,
supremo statuit solio quae prima potestas.
|
| 10 |
Haec, rapido gelidis mixto cum fontibus igne,
aemula tum nodo socians elementa marito
(frigida quo calidis non amplius, auspice belli
ingenita rabie, decertent, udaue siccis,
ast tandem, duplicis laeto cum germine stirpis,
|
| 15 |
iunctis principium dextris geminetur utrumque),
haec rebus tribuit numeros, haec pluribus omnes
mundi concelebrat prudens animantibus oras,
haec uarios profert fetus, huic nascitur humo
et mortale genus, uelut infinita propago,
|
| 20 |
imperio caelestis eri, nutuque Tonantis.
Quem sanctum proauum confessi, rite precamur
sanguinis auctorem nostri, priscumque parentem,
uiuacem iubaris causam, pariterque uigorem,
ut sontes animos, februa comitante cohorte,
|
| 25 |
castificae purget lustrali fulgure lucis
ipse, nefanda iubens hominem depellere corde,
atque malas scelerum uirtute fugare cateruas,
in nos quas glomerauit iners et noxia uita.
Fas igitur precibus, uoti uel munere, sceptra
|
| 30 |
sollicitare deum, maiestatemque paternam,
ad miseras grato reparandas omine mentes;
namque libens uinctos onerosis colla catenis
Terrigenas redimit, magno suscepta favore,
candida Libertas, nimis exoptabile cunctis
|
| 35 |
nomen, eos iterum donando iure uetusto:
sic astris aperitur iter, sic alta patescunt
ostia, sublimis sic fit remeabilis aether,
et, memorante sacra titulos ab origine prole,
cognatosque choros rursum licet ire, domumque
|
| 40 |
stellantem, reducis pinnis pernicibus aurae.
His pater adspiret (nisi quaeque litamus honoris,
sublati niueo puras amicimine palmas,
fastidita morae deitas contemnit, iniquo
ceu maculosa metu trepidi sollemnia sensus),
|
| 45 |
concedatque suis quidquid, reuerente rogamus
pectore, pollicitus quondam pro foedere natis,
augusta de sede tuens, iam luce serenus,
pulchra uaporiferas deuoto ture per aras
ullis intacti uitiis libamina cultus.
|
| 50 |
Tu quoniam, tu uis genitabilis, almus et ortus,
felix caelicolum bonitas, et fausta deorum;
uiuus purpurei, primaeuus luminis ardor
quo Natura potens, quicum sub imagine sortis
horrisono torquet Fors omnia fulmine; cuius
|
| 55 |
procumbit genibus, sine tempore numen adorans,
saeclorum series; quem sedula sidera tantum
suspiciunt dominum; seruit cui cernuus axis;
qui, proprio rutilis redimitus ab aere flammis,
semper inaccesso gaudes flagrasque nitore
|
| 60 |
plurimus ipse piae fidei sator, unicus idem:
principium, uertex, dicio, sapientia, candor,
macte capace tuae uirtutis, macte decore,
munifice rebus praestans, moderansque fouendis,
dulcia dum carae largiris, dona benigna,
|
| 65 |
caelitus ambrosiae suboli consortia uitae.
|
|
Cineracea desuper atro
Pendebat ab aethere nubes,
Dum siccae, jamque vietae
Nigricante sub aëre frondes,
|
| 5 |
Dum marcida tesqua, nemusque
Foliis flaccentibus arent.
Tunc nubila temporis, et nox
Erat, umbrifer atque remotis
October callibus ibat :
|
| 10 |
October, at illius anni
Mihi quae magis immemor aevi
Fuit hora. Fuitque inamoena
Ad Averna, putremque paludem,
Vbi quae caligat opacos
|
| 15 |
Prope Cimmerios nebulosa
Mediis regionibus ora est :
Ad Averna stagna profunda
Prope Cimmerios, et opaca
Silvarum tegmine in ora,
|
| 20 |
Vmbris tantum, tremulisque
Strigibus persaepe frequente.
Illic cupressifero tum
Spatiabar tramite vasto
Anima comitante fideli,
|
| 25 |
Mihi juncta foedere Psyche.
Volcanius ignea ut ardor
Illis mea corda diebus
Jam fervebant, velut aestus
Rapidi, seu flammeus amnis
|
| 30 |
Versa qui funditur urna
Summi de vertice montis
Aquilonem praeter, et ipso
Aethrae sub cardine torrens,
Fluido quas sulpure fundunt
|
| 35 |
Rhipaeaque saxa, Gyasque
Flammis volventibus undas
Reboante ex arce, globisque :
Liquefactis paene metallis
Ruit antro quale Gyaque
|
| 40 |
Rhipaea flumen ab arce
Boreales insuper oras
Gelidoque sub axe vaporat.
Ambobus, nocte, viaque
Multo sermone levata,
|
| 45 |
Gravia, atque severa loquutis
Trepida et sub pectore moesta
Agitabantur, memorante
Malefidaque, saevaque corde :
Octobrem id temporis esse
|
| 50 |
Quia nescieramus inertes
Mensem, spatiumque notante
Anni noctemque lapillo
Nullo ( proh, noctibus anni
Nox taetrior omnibus illa ! )
|
| 55 |
Et nos effugit Averna
Inamoeni litoris ora,
Stagni licet aequora quondam
Noramus, et ipsa viarum
Alias jam trita videntur :
|
| 60 |
Oblitos paene paludem
Et Averna stagna profunda,
Illic, caeca carioso
Silvarum tegmine in ora
Vmbris tantum, tremulisque
|
| 65 |
Strigibus persaepe frequente.
Mox, ut nox atra senescit,
Pallenteque solis ad ortus
Jam vergunt lumina mundo,
Labentia solis in ortus
|
| 70 |
Vt caelo lumina spectant,
Summo quasi tramite in ipso
Refugoque incensa nitore
Procul aethere praemicat aura,
Miris qua tollitur astris
|
| 75 |
Geminum pro sidere cornu :
Velut Astartea tiaras
Geminum, vaga sidera, cornu.
« Haec mitior astra Diana est
Rotat aethere quae gemebunda
|
| 80 |
Tot per suspiria stella !
Namque » inquam « fulgidus hujus
Inter suspiria stellae
Sua detegit astra, suoque
Ignis de climate lucet,
|
| 85 |
Madidantia idemque veternis
Lacrymis jubar ora revisit
( Vivacibus hactenus aegra
Corrosaque vermibus ora ! )
Trans signa, ultraque Leonem
|
| 90 |
Veniens, pia quo redituris
Ad sidera semita coeli
Monstretur apertior, atque
Lethaea quietis ad astra ;
Rutilam redit advena stella,
|
| 95 |
Obstante Leone, per aethram
Sua nobis ut peregrino
Niteat fax igne, suique
Foveamur lumine visus :
Celsum per lustra Leonis
|
| 100 |
Longe conscendit Olympum,
Tam blanda tuens, et amica
Niveum de lumine signum ! »
Digito sed et ardua coeli
Monstrante, et sideris astra,
|
| 105 |
« Caveas » sic orsa vicissim
Psyche « quin ista corusci
Astri quae lumina spectas :
Niveos, dico, istius ipsa
Vereor quos sideris ignes.
|
| 110 |
Abeas hinc, nec mora ! retro
Celeres iter arripiamus,
Amboque volemus oportet ! »
Haec, dum formidine mira
Quatiuntur corda, metuque,
|
| 115 |
Addit, velut immemor alae
Quae pulvere sordida pigro
Trahitur, de tergore pendens ;
Sic ingemit, immemor alae
Turpi quam pulvere fuscam
|
| 120 |
Per humum trahit illa, situque :
Foedam quam pulvere pinnam
Per humum trahit illa, et inertem.
« Nihil ista » mea vice fungens
Ego « sunt, » inquam « mihi crede,
|
| 125 |
Aegrae nisi somnia mentis.
Tremulum jubar ergo sequamur,
Vitreo mergamur in igne !
Certo, faustoque vides ut
Radiantibus omine signis
|
| 130 |
Praesaga per aethera flamma
Nocturna feratur ad astra !
Stellantem tendimus aethram :
Nostros ita lumine vero
Tueantur sidera gressus
|
| 135 |
Nocturna per aetheris astra.
His pergere nisibus illac
Duce nos licet igne secundo ! »
Sic blandiloqua tremebundam
Mulsi dulcedine Psychen,
|
| 140 |
Mellitis oscula verbis
Miscens. At denique, nulla
Retinente mora, superatis
Paulisper et omnibus ejus
Dubiis suadente loquela,
|
| 145 |
Angoribus atque sinistris,
Jam callis terminus, ecce,
Nobis imminet ipse, sepulcro
Taetris obstante columnis :
Clauso, titulisque nefasto
|
| 150 |
Bustorum limine scriptis.
« Titulus, soror, iste, quid » inquam
« Sibi vult, gelidas super aedes,
Stygiique in fronte sepulcri ?
Quae scripta, soror mihi concors,
|
| 155 |
Legis hic, sub luce maligna ? »
Ast « Hylais — Hylais, » inquit,
Respondens illa roganti
« Hoc Hylaidos monumentum,
Amissae busta puellae ! »
|
| 160 |
Cineracea corda mihimet
Sunt inde, et marcida facta
Ceu siccae, jamque vietae
Nigricante sub aëre frondes,
Ceu putrida tesqua, nemusque
|
| 165 |
Foliis flaccentibus arens.
« Heu ! nempe et id accidit ipsum »
Clamavi « hoc tempore eodem
Facinus, vel crimen acerbum,
Neque contrectabile fulmen :
|
| 170 |
Tunc, mense Octobre, nefasti
Hac anni nocte prioris,
Hac nocte ( o noctibus anni
Nox nigrior omnibus ! ) ipsa,
Pullati veste — recordor —
|
| 175 |
Cum pondera cara, gementes,
Tum sustuleramus, amatum
Condentes marmore corpus.
Deus huc nos quis male duxit ?
Jam nunc agnovimus ista
|
| 180 |
Taeterrima stagna, et Avernum
Scimus, putremque paludem,
Hic, quo caligat opacos
Prope Cimmerios nebulosa
Mediis regionibus ora :
|
| 185 |
Haec scimus Averna profunda
Prope Cimmerios, et opaca
Silvarum tegmine in ora,
Vmbris tantum, tremulisque
Strigibus persaepe frequente. »
|